Opeens voel je je kindje minder bewegen. Of voel je helemaal geen bewegingen meer. Of je hoort tijdens een controle of echo dat er iets mis is met je kindje. Van het een op andere moment spat je roze wolk uiteen. Alsof de grond onder je voeten wegvalt. En dan dringt het tot je door: je gaat je kindje verliezen.
Je gaat afscheid nemen van je baby… je baby die zo gewenst was. Opeens ziet de wereld er anders uit. Je toekomst.
Je kunt het (eigenlijk) niet geloven. Dit overkomt altijd een ander — niet jou. Maar het overkomt jou nu wél.
Voordat je echt herinneringen met elkaar hebt gemaakt. Voordat je weet welk liedje en welk boekje je kindje leuk vindt. Voordat je baby met zijn voetjes op de grond heeft gestaan en de zon op zijn gezicht heeft gevoeld. Voordat je het echt kent, moet je afscheid nemen. En moet je gaan nadenken over zaken waar je niet over wílt nadenken.
De geboorte van je baby – een kennismaking en afscheid in één
En dan is daar het moment wat je in je naarste dromen niet had kunnen bedenken. Je baby wordt geboren. Het is een kennismaking en (een naderend) afscheid in één. Je bent mamma of pappa van een baby die je nooit zal zien opgroeien.
De hulpkaart bevallen van je overleden kind geeft je houvast tijdens en na de bevalling zodat je op een liefdevolle manier kennismaakt met je baby en (liefdevolle) herinneringen aan hem of haar vastlegt.
“Toen onze dochter overleed, had ik nog geen foto’s van mijn zwangere buik. Omdat haar komst het mooiste was wat ons was overkomen, hebben wij de dag voordat ik zou worden ingeleid, een fotoreportage laten maken. Hoe vreemd en verdrietig de situatie ook was, het voelde heel fijn om deze periode op deze manier te markeren.” (L.N.)
“Voordat ik werd ingeleid, heb ik een sterrendekentje besteld omdat ze te klein was voor kleertjes. Omdat de bevalling heel snel verliep, was het dekentje nog niet binnen. Mijn dochtertje werd in een disposable gewikkeld en zo kreeg ik haar op mijn buik. Toen mijn ouders arriveerden hebben we haar ‘aangekleed’ in haar sterrendoek. Ze lag ook met dit doekje, dat in de vorm van een ster was, in haar afscheidsmandje. De gedachte dat zij met liefde omhuld zou worden door de armen van de sterren en op die manier gedragen zou worden naar waar zij vandaan kwam, gaf troost. (Zodra mijn dochter in haar mand werd gelegd, omvouwde de ster zich om haar heen…)” (L.N.)
“Mijn zoon kondigde zich heel abrupt aan. Niemand had voorzien dat hij geboren ging worden. Het was weekend. Hij werd op mijn buik gelegd zodat hij kon overlijden in de armen van zijn mamma en pappa. Nadat hij was overleden werd hij net als bij onze dochter op een disposable gelegd met een katoen doekje over hem heen. Ik bestelde weer een sterrendoek. Met de sterrendoek gingen we naar het mortuarium. En daar lag hij bloot… Het is een beeld dat ik niet meer uit mijn geheugen krijg gewist. Het was zo ontzettend naar. Mijn lieve kleine mannetje zonder zijn vader en moeder. Zonder warme kleertjes. Zonder zijn warme nestje. In zijn eentje in zijn blootje in een koud mortuarium…” (L.N.)
5 tips die jou helpen in de periode rond de geboorte
Laat een zwangerschapshoot maken. De komst van je kindje is een bijzondere periode. Als moeder verandert je lijf en als vader zie je het lichaam van je vrouw veranderen. Je koestert het kindje in je buik. Je hebt dromen. Het vastleggen van deze periode markeert de liefde voor jullie kind.
Het vereeuwigen van dit beeld, helpt de herinnering levend te houden. Een fotograaf die gespecialiseerd is in zwangerschappen voor ouders wiens kindje gaat overlijden, maakt van jou en je partner (of gezin) een liefdevolle shoot.
Bestel een afscheidswieg, afscheidskistje, afscheidsmandje, afscheidsdekentje (en baar). Inmiddels zijn er (steeds) meer ziekenhuizen die specifieke afscheidswiegjes en/ of afscheidsdekentjes geven aan ouders die hun baby verliezen. Maar niet elk ziekenhuis biedt deze mogelijkheid. Het is heel naar om je kindje mee naar huis te nemen wanneer je hem niet kunt koesteren in een warm babynestje of mandje of doek.
Hoe moeilijk het ook is, bestel als dit (nog) mogelijk is een afscheidsmandje, afscheidskistje, afscheidswiegje of afscheidsdeken (en baar) . Zodat je je kindje liefdevol kunt koesteren. En op een liefdevolle manier afscheid van hem kan nemen.
Vraag iemand om jou en je partner op te halen. Laat je naar huis brengen als je in het ziekenhuis bent bevallen. Zodat je even helemaal alleen met je kind en partner kunt zijn. En je niet hoeft te concentreren op het verkeer.
Laat je kindje vereeuwigen op foto’s. Er zijn stichtingen die kosteloos foto’s maken van (jou/ jullie met) jouw/ jullie baby. Fotot’s helpen de herinnering levend te houden. En je kunt ook contact opnemen met een gespecialiseerde fotograaf.
Maak gebruik van kraamzorg. Waarschijnlijk associeer je Waarschijnlijk associeer je kraamzorg met een roze wolk en wil je geen kraamzorg. Maar besef je dat je van een bevalling fysiek en mentaal moet herstellen.
De kraamverzorgende kan naast de zorg voor jou en je partner ook helpen bij praktische zaken. En ze kan begeleiden bij de eerste dagen van het rouwproces. Vanaf 18 weken zwangerschap heb je recht op kraamzorg.
Om je te door deze periode te helpen, vind je hier de hulpkaart bevallen van je overleden baby Ook kun je gebruikmaken van de hulpkaarten van Steunpunt Nova, verloren verwachting..
De dagen tot de uitvaart – tussen geboorte en afscheid
Je bent net bevallen en nu moet je nadenken over een eventueel afscheid. Misschien wist je dat je baby zou komen te overlijden en ben je al bezig geweest met het maken van herinneringen. Heb je nagedacht over een afscheid en hoe je iedereen gaat vertellen dat je baby niet meer leeft…
Maar misschien ook niet. Was het afscheid onverwacht.
De kraamweek is een verwarrende periode. Je wilt zoveel mogelijk naar je baby kijken, hem voelen, ruiken, strelen… Herinneringen vastleggen…
Maar tegelijk moet je veel regelen. En keuzes maken rondom het o zo moeilijke afscheid.
Stuwing – een pijnlijke confrontatie
Rond je bevalling komen er allerlei hormonen vrij. Hormonen die ervoor zorgen dat jij en je partner (nog meer) van jullie kindje houden. Je vergeet bijna dat je als moeder ook nog kraamvrouw bent. En je lichaam houdt geen rekening met het feit dat je kindje niet meer leeft…
De borstvoedingproductie kan op gang komen. En als dat gebeurt, krijg je als moeder (ook vaak) stuwing. Maar je hebt geen kindje om te voeden.
Waarschijnlijk krijg je medicijnen voorgeschreven om de productie van borstvoeding te voorkomen. Maar helaas werkt dit niet altijd even goed. Stuwing is pijnlijk. En confronteert je extra met het verlies van je kindje. De kraamverzorgende kan een hele belangrijke rol spelen in het verminderen van de pijn die gepaard gaan bij stuwing. Maar ook bij het verdriet dat hiermee gepaard gaat.
“Na de geboorte van mijn dochter kreeg ik, ondanks dat ik was bevallen bij een termijn van 19 weken, geen kraamzorg. Op dag drie kreeg ik stuwing. En ik wist mij geen raad. Het deed pijn. Lichamelijk en geestelijk. Ik werd extra geconfronteerd met het verlies en gemis om mijn baby. Ik heb mij nog nooit zo eenzaam en verlaten gevoeld.” (L.N.)
“Na de geboorte van mijn zoon kreeg ik medicatie die mogelijk de melkproductie zou voorkomen. Helaas was dit niet het geval. En weer kwam de borstproductie op gang. En weer had ik stuwing. Deze keer kreeg ik wel kraamzorg. Onze fantastische kraamverzorgende Barbara wist precies hoe zij mij kon begeleiden tijdens deze pijnlijke periode. Niet alleen op lichamelijk gebied maar ook op geestelijk gebied. Haar zorg, maakte deze kraamperiode een stuk minder verdrietig. Ook dacht ze mee over de invulling van de afscheidsdienst. En hielp ze bij het vinden van de muziekstukken.” (L.N.)
Tastbare herinneringen – een bron van troost
Door het overlijden van je baby is je toekomstbeeld in één keer 180 graden gewijzigd. Nog voordat je herinneringen hebt kunnen maken, neem je afscheid.
Door het maken van (tastbare) herinneringen en doen van rituelen kun je betekenis geven aan het verlies en het afscheid. Tegelijkertijd helpt het je om je baby’tje te koesteren. Tastbare herinneringen kun je op elk moment maken. Direct nadat je te horen kreeg dat je baby was overleden of zou gaan overlijden. Maar het kan ook later. Op een moment dat jij eraan toe bent.
De hulpgids herinneringen maken aan je overleden baby helpt je de herinneringen aan je kind vast te leggen en tastbaar te maken. Ook kun je gebruikmaken van de hulpkaarten van Steunpunt Nova, verloren verwachting..
De uitvaart of afscheidsceremonie van jouw baby
En dan is er die dag waarop je definitief afscheid neemt van je kindje. Na die tijd is je baby niet meer bij je. Je baby verdient een liefdevol afscheid.
Er zijn zoveel manieren om afscheid te nemen van je kindje. In besloten kring of juist met heel veel mensen. Wel of geen muziek? Wel of geen sprekers. Wel of geen condoleance en/ of samenzijn. Er komt zoveel op je af. Daar heb je hulp bij nodig.
17 tips die je helpen bij de verwarrende dagen tussen geboorte en uitvaart – de kraamweek
- Maak gebruik van de kraamzorg, ook al is je baby overleden. Als moeder ben je wel kraamvrouw. En heb je de zorg nodig die iedere kraamvrouw nodig heeft. Maar dat niet alleen. De kraamverzorgende helpt je ook door die eerste verwarrende dagen waarin zoveel geregeld moet worden en zoveel beslissingen genomen moeten worden. Er zijn gespecialiseerde kraamverzorgenden.
- Ook al voelt het zo anders, probeer zoveel mogelijk dingen te doen die met de geboorte van je kindje te maken hebben zoals: beschuit met muisjes, je kindje aankleden, voet en/ of handafdrukje maken, je omgeving kennis laten maken met je baby. En laat dit vereeuwigen op video en/ of foto’s. Beelden helpen de herinnering in leven te houden. En helpen je om over je kind en het verlies te praten. Helpen bij het rouwproces. Er zijn gespecialiseerde fotograven en gespecialiseerde videograven die deze momenten voor je vastleggen
- Laat je kindje vereeuwigen op foto’s. Er zijn stichtingen die kosteloos foto’s maken van (jou met) jouw baby. Foto’s helpen de herinnering levend te houden. Maar je kunt ook contact opnemen met een gespecialiseerde fotograaf.
- Bewaar spulletjes van jouw baby in een voor hem speciaal kistje, mandje of plekje. Wanneer je behoefte hebt kun je herinneringen ophalen.
- Maak tekeningen en/ of collages voor je baby. En vraag je naasten om dit ook te doen. Bind deze tekeningen in of vereeuwig ze (digitaal) in een fotoboek. Emoties in beelden uiten, is helend en troostend. Net als het bekijken ervan.
- Laat je naasten iets voor je baby’tje schrijven. Er zijn diverse invulboeken te koop. Maar je kunt ook gebruik maken van een mooi notitieboek.
- Lees je kindje een verhaaltje voor en zing hem toe en laat dit vereeuwigen op film. Boekjes voorlezen en slaapliedjes zingen wordt vaak geassocieerd met baby’s. Ook jij had hier ideeën en dromen over. Het kan heel troostend zijn om voor je kindje te zingen en hem voor te lezen. Door het te filmen, heb je een tastbare herinnering die je kunt delen (met je andere kinderen en naasten). Een herinnering die weer kan uitnodigen om over het verlies en de liefde van je kind te praten Je kunt zelf filmen maar er zijn ook gespecialiseerde videografen
- Maak een playlist van liedjes die aan jouw kindje doen denken. Naar muziek luisteren kan een moment zijn waarop je je emoties toelaat die je liever wegstopt. Daarnaast kan muziek een rol spelen bij het herdenken, gedenken van je baby en de periode van de zwangerschap. Op die manier kan het luisteren van muziek een bijdrage leveren in het rouwproces – De muziek kun je ook gebruiken tijdens de (eventuele) afscheidsdienst of uitvaart. Er zijn diverse playlists.
- Check de voorwaarden en dekking van je uitvaartverzekering. Om te voorkomen dat je achteraf met onverwachte kosten wordt geconfronteerd is het belangrijk om te weten wat wel en wat niet wordt vergoed. Een gespecialiseerde uitvaartbegeleider kan je hierin ondersteunen. En helpt je om keuzes te maken.
- Maak gebruik van gespecialiseerde uitvaartondernemingen. Een liefdevol en op jouw kindje afgestemd afscheid helpen bij de rouwverwerking.
- Laat de afscheidsdienst of uitvaart vereeuwigen op foto’s. Er zijn gespecialiseerde fotografen die dit verdrietige maar ook intieme moment voor je vast te leggen. Foto’s helpen de herinnering levend te houden. En nodigen uit om over je kind en het afscheid te praten.
- Denk na over de invulling van je uitvaart. Als je muziek wilt horen op de uitvaart kun je naast een muzieklijst ook kiezen voor live muziek. Als je graag voordrachten wilt horen kun je er ook voor kiezen om uitvaartsprekers te laten voordragen.
- Het is troostend om iets tastbaars te hebben ter nagedachtenis aan je baby zoals: een (as)sieraad, een gedenkmonumentje, een tatoeage, een boom, een bankje met de naam van je baby, schilderij van de stand van de sterren op diens geboortedag etc. Laat iets maken of maak iets dat symbool staat voor de liefde voor je kind. Iets dat je altijd mee kunt nemen, bij je kunt houden of waar je naar toe kunt gaan. Er zijn diverse professionals en organisaties
- Maak gebruik van invulboeken om herinneringen aan je kindje te maken. Wanneer je behoefte hebt kun je herinneringen ophalen. Ook werkt schrijven letterlijk helend. Een overzicht van invulboeken vind je hier
- Een ritueel uitvoeren helpt je uitdrukking te geven aan je gevoelens. Je kunt ze terugkerend uitvoeren, om op die manier je baby te gedenken, maar je kunt het ook eenmalig doen. Bijvoorbeeld tijdens de uitvaart of afscheidsdienst. Rituelen uitvoeren kun je zelf doen maar je kunt je hierin ook laten begeleiden door een ritueel begeleider.
- Aanvaard hulp bij praktische zaken en vraag gerust om hulp. Gun jezelf rust. Je hoeft het niet allemaal alleen te doen. Mensen willen graag helpen maar weten vaak niet hoe. Door aan te geven waarbij zij jou kunnen helpen, help je hen jou te helpen. Je vindt ze in deze hulpkaart steun bieden in de dagen tot de uitvaart
- Maak gebruik van de hulpkaarten, die zijn gemaakt om jou te helpen in de verwarrende en verdrietige periode tussen geboorte/ overlijden en afscheid. Je vindt ze hier.
“We hebben onze kinderen op foto’s laten vereeuwigen en hebben ook beiden de uitvaarten vastgelegd. We wilden zoveel mogelijk herinneringen. Onze baby’s hebben hun eigen playlist uitvaartmuziek en hebben hun eigen unieke herinneringsbox.” (M.T)
“Daarnaast hebben wij onze naasten gevraagd om een tekening te maken voor onze kinderen. Deze tekeningen hebben we in een boek laten binden. Op een speelse wijze zijn de emoties in beeld gebracht. Speciaal voor hen.” (M.T)
“Ik draag hun as in mijn trouwring, onder hun maandsteen en heb een collier met hun as. Beide kinderen hebben speciaal voor hun ontworpen urn.” (L.N.)
“In de tuin hebben we twee sierappels geplant. Onze kinderen zijn onderdeel van onze stamboom. De bomen zijn niet alleen een gedenkplekje maar ze symboliseren het leven van onze kindjes. Zij mochten niet groeien. Dat doen de bomen in naam van hen. In de boom hangen lichtjes die vanaf 1 december tot en met 21 maart 24/7 branden.” (L.N.)
“Ik heb op de uitgerekende dag van mijn dochter een walnoot gepland. Op haar 1e verjaardag zag ik een eekhoorn. Op haar kaartje stond een eekhoorntje…” (H.L.)
“Onze kraamverzorgende zorgde niet alleen voor mijn vrouw. Ze zorgde ook voor mij en onze ouders. Ze stond ons met raad en daad bij maar nam ook veel praktische zaken uit handen. Hierdoor hadden wij alle tijd om nog even samen met ons kind te zijn. Die korte maar o zo waardevolle tijd hebben wij enkel ten volle kunnen benutten door onze lieve kraamverzorgende.” (M.T.)
Bronnen
Keirse, M (2020). Helpen bij verlies en verdriet. Een gids voor het gezin en de hulpverlener. (10e druk volledig nieuwe ed.). België, Tielt: Lannoo
Nuijen, L. (2022) Je bent je kindje verloren…Hoe nu verder? Een boek met tips en inzichten die jou (en je naasten) verder helpen. Mijn bestseller
Steunpunt Nova (z.d.) Hulpkaarten. Geraadpleegd 15 december 2024 van https://steunpuntnova.nl/hulpkaarten/
Steunpunt Nova (z.d.) Dagen tot de uitvaart. Geraadpleegd 1 maart 2025 van https://steunpuntnova.nl/dagen-tot-de-uitvaart/
Steunpunt Nova (z.d) Stilgeboorte. Geraadpleegd 1 maart 2025 van https://steunpuntnova.nl/ouders/stilgeboorte/
Sterrenouders (z.d.) Stilgeboorte. Geraadpleegd 15 januari 2025 van https://www.sterrenouders.nl/stilgeboorte/
Stille Levens (z.d.) Hoe neem ik afscheid van mijn baby. Geraadpleegd 15 januari 2025 van https://www.stillelevens.nl/informatie/brochures/
Rouwkost (z.d.) Stilgeboorte. Geraadpleegd 15 januari 2025 van https://rouwkost.nl/kennis/stilgeboorte/
Beeldgebruik
© inspirestock, 123RF Free Images
We hebben er alles aan gedaan om de juiste bronnen te achterhalen. Mocht je menen rechten te hebben op stukken die zijn gepubliceerd, neem dan contact met ons op, dan regelen we het alsnog.
