Manu Kierse (2020) verwoordt het heel treffend. Wanneer je je (ongeboren) kleinkind verliest, heb je als opa en oma dubbel verdriet. Ondanks dit dubbele verdriet word je als rouwende opa en oma niet of nauwelijks erkent. Mensen onderschatten jouw verdriet. Als je kleinkind overlijdt, voel je niet alleen de pijn van het verlies van je kleinkind maar voel je ook het verdriet van je eigen kind en diens partner.
Geen schuld aan maar wel schuldig voelen – Een machteloos gevoel –
Je wilt je kind koste wat het kost beschermen tegen pijn en verdriet. En nu word je geconfronteerd met pijn en verdriet waar je, je kind niet voor hebt kunnen behoeden. En je kunt het ook niet wegnemen. Je weet dat je geen schuld hebt aan het verdriet. Maar zo voelt het niet. Je voelt je wel degelijk schuldig. Je ziet het verdriet van je kind en diens partner en je kan het verdriet en de pijn weghemen.
Geen ruimte voor je eigen verdriet
Je schuift je eigen verdriet opzij om er te zijn voor je kind en diens partner. Wanneer mensen vragen naar het verlies van je kleinkind, heb je het over het verdriet van je kind en diens partner. Je eigen verdriet blijft onbespreekbaar. Lijkt niet gepast. Want immers je kind heeft zijn of haar kind verloren. En voor ouders is het verlies van een kind het ergste dat je kan overkomen. Toch?
Voor de ouders is het, het ergste
Nee, is mijn antwoord. Het verlies van een (ongeboren) kleinkind raakt de hele familie. Iedereen heeft zijn eigen verdriet, zijn eigen boosheid… Dus ook jij. En juist die emoties maken het soms moeilijk om je liefde, zorg en betrokkenheid te uiten. Sommige opmerkingen, initiatieven, voorstellen en of acties, hoe goed je ze ook bedoeld, kunnen het verdriet, ontreddering en / of boosheid versterken bij je kind versterken. Er ontstaat verwijdering tussen jou en je kind.
En dan heb je niet alleen verdriet om het verdriet van je kind en verdriet om het verlies van je kleinkind. Maar ook verdriet om de verwijdering die je voelt tussen jou en kind.
En al die tijd heeft (bijna) niemand in de gaten hoe jij rouwt. En gebukt gaat onder al die pijn. En het verlies.
Natuurlijk weet je als grootouders niet hoe je met deze situatie om moest gaan. Ook al ben je grootouder, het is niet normaal dat opa’s en oma’s hun (ongeboren) kleinkind begraven. Dat is de omgekeerde wereld. Dat is gewoon niet te bevatten. Voor niemand en misschien is dat wel de reden dat jouw verlies zo onopgemerkt blijft.
Verstrikt in ons eigen verdriet, zagen wij niet het verdriet van onze ouders
Bovenstaande is zo herkenbaar voor ons. Na het overlijden van onze kinderen, kregen mijn man en ik conflicten met onze ouders. Wij hadden verwachtingen van onze ouders waar zij niet aan konden voldoen. Zo lieten mijn schoonouders niets van zich horen om ons de ruimte te geven terwijl mijn ouders allerlei voorstellen deden voor gezellig samenzijn.
Zo nodigden mijn ouders ons uit voor een skivakantie en Sinterklaasavond. Mijn ouders hoopten hiermee ons verdriet te verzachten. We voelden ons echter miskend in ons verdriet. Wij wilden helemaal geen leuke dingen doen. We hadden behoefte aan steun en een luisterend oor.
Mijn schoonouders dachten dat zij er goed aan deden om ons ‘ruimte’ te geven het verlies te verwerken door ons met rust te laten. Ook door hen voelden wij miskend. En zeker van mijn schoonmoeder. Zij heeft in het verleden ook kinderen verloren. En nu overkwam het haar zoon en nam ze geen contact met ons op. Voor ons gevoel liet ze ons in de steek. Iets dat we van haar niet hadden verwacht. Immers, zij moest wel weten hoe wij ons voelden.
We hadden echter niet door hoe onze ouders zelf met verdriet en schuldgevoelens worstelde. Wij, mijn man en ik verwachtten steun van onze ouders. Zoals we gewend waren. We snapten niet dat onze ouders ook niet wisten hoe zij met deze situatie moesten omgaan.
Inzien dat onze ouders ook verdriet hadden, zorgde weer voor verbinding
Op een gegeven moment, wees iemand mij erop dat onze ouders net als wij hun eigen rouwproces doormaken.
Iedereen rouwt op een andere manier. Ik had wel begrip voor mijn mans rouwproces maar niet voor het rouwproces van mijn ouders en schoonouders.
Toen ik mij dat realiseerde, zag ik de worsteling van mijn ouders en schoonouders.
Ik besprak dit met mijn man en vanaf dat moment konden wij begrip opbrengen voor hun gedrag en lukten het ons om weer in contact met hen te komen. Toen werd pas duidelijk hoe eenzaam en machteloos zij zich voelden. Ze zagen het verdriet en konden het niet wegnemen. Alle aandacht ging naar ons. Niemand met wie zij hun verdriet konden bespreken. En ons opzadelen met hun verdriet, voelde niet goed.
Door met elkaar in gesprek te gaan en te praten over onze gevoelens, maakten verwijten plaats voor begrip. Er ontstond weer verbinding. En dat opende een manier om het verdriet met elkaar te delen. En elkaar te steunen.
Jouw kind die nooit het leven zal mogen leven waarvoor leven bedoeld is
Herkenbaar? Hoe heb jij het verdriet van je ouders ervaren? Hoe ben jij om gegaan met het verdriet om het verlies van je kleinkind en het verdriet om je kind dat zijn/ haar kind verloor? Wat deed dat met jou en de relatie met je kind en diens partner? Zou je dit hieronder willen delen? Jouw ervaring is kan andere opa’s en oma’s en diens partners helpen.
