Ik verliet het ziekenhuis. De geur van het ziekenhuis rook ik zoveel sterker dan daarvoor. Een kille klinische geur. Niet warm. Het was precies zoals de dood van mijn baby. Kil. Ondanks de liefdevolle begeleiding van de artsen en de verpleegkundigen.
Iedere keer dat ik die geur ruik, ben ik terug bij die dag. Die kille, natte oktoberdag waarop onze baby onverwacht werd geboren en vlak daarna overleed. Ik ruik nog de geur van angstzweet – van mijn man, maar ook van de artsen. De paniek was voelbaar. Het besef was er bij de artsen: mijn zoon zou het niet redden. En toch deden ze er alles aan om ons bij te staan.
Herken je dit? Je ruikt iets en ineens ben je niet meer hier, maar daar. Terug in dat ene moment, met alle emoties die erbij horen.
In deze blog deel ik hoe geur ons kan raken: hoe het emoties oproept, herinneringen levend maakt en soms onverwacht overweldigend kan zijn. En hoe je geur bewust kunt inzetten om jezelf te troosten en de band met je kindje te blijven voelen.
Meestal gaan geuren ongemerkt aan ons voorbij. Maar soms is er die ene geur die we opeens opmerken. Het gebeurt direct, zonder aankondiging, alsof ons gevoel sneller reageert dan ons verstand.
Die geur van het ziekenhuis brengt me meteen terug naar het verlies. Naar de angst en de paniek van toen. Ik kan het niet tegenhouden; het gebeurt gewoon. Maar het werkt ook andersom. Toen we in het mortuarium kwamen, rook het naar hout. Een vreemde gewaarwording, want ons kind was koud en die geur voelde als een warme deken. Nadat we hem kleertjes hadden aangedaan en hij in zijn “wiegje” lag, ervaarde ik rust. Wij met zijn drietjes in onze cocon. De wereld draaide door, maar voor ons mocht de tijd stilstaan.
Op zijn uitvaart rook ik opnieuw een kalmerende, warme lucht. En nu, tien jaar later, kan ik die geur nog steeds zo voor de geest halen. Hij raakt me telkens weer. Soms met een traan, maar vaak ook met een warm en liefdevol gevoel.
Geur werkt anders dan alle andere zintuigen. Het gaat rechtstreeks naar het deel van ons brein waar emoties en herinneringen liggen opgeslagen. Je ruikt iets en je bent er – meteen.
In een fractie van een seconde brengt geur je terug naar een herinnering of een gevoel. Dat maakt het zo intens: je kunt jezelf er niet op voorbereiden. Een geur overvalt je. Je bent er ineens, terug in dat moment. Het komt onverwacht, zonder dat je er invloed op hebt. Je gevoel reageert sneller dan je gedachten.
Soms brengt een geur je terug naar verdriet. Maar geur kan ook zoveel meer zijn. Het kan je troost bieden. Het kan je een gevoel van verbinding geven. Het kan rust brengen.
Als ik die typische ziekenhuisgeur ruik, ben ik weer daar – op de plek waar mijn kind plotseling overleed. Als ik hout ruik, ben ik terug op die plek waar de tijd stil leek te staan. Daar waar ik bij mijn zoon was. Waar ik hem in mijn armen hield. Hem kon knuffelen. En zeggen hoeveel ik van hem hield.
Hetzelfde gebeurt als ik de geur van vanille ervaar. Tijdens de avondwake hing die geur in de ruimte. We vroegen iedereen om een tekening te maken voor Oscar. Wat onwennig en soms met moeite, maar iedereen deed het. Er hing een serene stilte. Iedere keer als ik vanille ruik, voel ik weer die verbondenheid van dat moment. Die liefde. Die rust.
Geur is voor mij een bijzonder middel om verbinding te maken met herinneringen aan mijn kinderen en dierbaren. Misschien herken je dat ook: dat een vertrouwde geur je ineens troost kan geven of je het gevoel van nabijheid laat ervaren.
Ondanks de verdrietige associaties merk ik dat ik juist in de donkere dagen mijn huis vul met de geuren van hout en vanille. Die geuren brengen mij dichter bij Oscar. Ze geven mij troost en herinneren me aan die kostbare momenten dat ik hem vast mocht houden.
Geur helpt mij ook te kalmeren. Ik gebruik aroma’s om een bepaalde sfeer te creëren, om rust te vinden, om mijn emoties te reguleren wanneer het verdriet me overspoelt.
Toen onze jongste zoon werd geboren, verbleven wij drie dagen in het ziekenhuis. Hij kwam op 1 december, op dezelfde plek waar zijn broer het leven liet. Onze kamer stond vol met geurende bloemen. Onze baby lag in zijn frisgewassen kleertjes, fris katoen.
Niets in die situatie herinnerde mij aan de dag dat Oscar overleed. Ik rook vreugde, het begin van een nieuw leven. De geur van fris katoen en bloemen doet mij sindsdien altijd denken aan de lente – aan het ontwaken uit de donkerte.
Om dat gevoel extra te benadrukken, vul ik mijn huis aan het begin van de lente met geurstokken die ruiken naar bloemen of frisse katoen. Het maakt me blij. Het geeft me energie. Het herinnert me aan nieuw leven.
Je kunt geur bewust inzetten. Je kunt kiezen welke geuren je om je heen wilt hebben en welke herinneringen je wilt koesteren.
Geur is een stille maar krachtige prikkel. Soms brengt het je ineens terug naar een herinnering, soms geeft het je een gevoel van veiligheid, en soms kan het juist spanning oproepen. Omdat geur zo direct verbonden is met emoties, kan het je helpen om dichter bij jezelf en je gevoelens te komen.
Voor mij zijn bepaalde geuren een manier om verbonden te blijven met mijn kinderen. Vanille en hout brengen me bij Oscar. Bloemen en fris katoen brengen me bij Mans. En die klinische ziekenhuisgeur? Die vermijd ik niet meer. Ik erken wat het met me doet, en daarna laat ik het weer los.
Dat is voor mij het verschil: ik heb geen controle over de emotie die een geur oproept, maar ik kan wel kiezen hoe ik ermee omga. Welke geuren ik toelaat. Welke geuren mij helpen. Welke geuren mij troost geven.
Ik nodig je uit om even stil te staan bij geur. Bij wat het met je doet. Welke geur roept bij jou fijne herinneringen op? Welke geur brengt je terug naar je kindje? En wat voel je dan?
Misschien is het de zachte geur van babyzeep. Of die typische ziekenhuislucht. Misschien de geur van bloemen op de uitvaart. Of juist de geur van thuis – van veiligheid, van liefde. Geur kan je helpen om tot rust te komen. Om jezelf te troosten. Om de verbinding met je kindje te blijven voelen. Om je emoties te dragen wanneer ze groot zijn.
Zelf vul ik mijn huis met geuren die mij goed doen. Geuren die mij dichter bij mijn kinderen brengen. Die mij rust geven wanneer het verdriet me overspoelt. Die mij blijdschap schenken wanneer ik dat nodig heb.
Wat zou jouw geur kunnen zijn? Welke geur geeft jou troost? Welke geur verbindt jou met je kindje?
Sta er eens bij stil. Ruik bewust. Voel wat het met je doet. En kies dan voor geuren die jou goed doen. Die jou helpen. Die jou verbinden met wat je is overkomen, maar ook met wie je nu bent. Want geur is krachtig. Geur raakt je diep. En juist daarom kun je het gebruiken: om jezelf te ondersteunen, om jezelf te troosten, en om de verbinding met je kindje levend te houden.
Manu Kierse (2020) verwoordt het heel treffend. Wanneer je je (ongeboren) kleinkind verliest, heb je als opa en oma dubbel verdriet. Ondanks dit dubbele verdriet word je als rouwende opa en oma niet of nauwelijks erkent. Mensen onderschatten jouw verdriet….
December is een maand vol feestdagen. Sinterklaas, Kerst, Oud en Nieuw—normaal gesproken momenten van samenzijn, gezelligheid en tradities. Maar als je een kindje hebt verloren, voelen deze dagen anders. De lege plek maakt alles beladen. Het gemis en verdriet zijn…
