Als je een baby verliest, raakt dat niet alleen jou. Ook je andere kinderen rouwen. Ze verliezen een broer of zus, en merken dat het gezin er anders uitziet dan ze hadden verwacht. Soms voelen ze dat er iemand ontbreekt, soms zien ze jouw verdriet of merken ze dat dingen thuis veranderd zijn. Dat geldt voor kinderen die hun broer of zus hebben gekend, maar óók voor kinderen die dat nooit bewust hebben meegemaakt.
Kinderen rouwen anders dan volwassenen. Ze schakelen vaak heen en weer: het ene moment spelen ze, het volgende moment zijn ze verdrietig of boos. Dit wordt ook wel het duale procesmodel genoemd: heen en weer bewegen tussen verliesgericht rouwen (stilstaan bij het verdriet) en herstelgericht rouwen (afleiding en verdergaan) (Stroebe en Schut, 1998).
Jonge kinderen begrijpen nog niet goed wat dood betekent. Ze kunnen steeds opnieuw vragen stellen of hun gevoelens laten zien in spel of tekeningen. Soms uiten ze hun verdriet in buikpijn of slecht slapen.
Schoolgaande kinderen willen vaak weten wat er precies is gebeurd. Ze kunnen boos worden, jaloers zijn op anderen die wél een broertje of zusje hebben, of bang zijn dat er nog meer misgaat.
Tieners en pubers rouwen vaak stiller. Ze zoeken steun bij vrienden of online, en delen hun gevoelens niet altijd met jou. Soms trekken ze zich terug, soms doen ze alsof er niets aan de hand is. Ook dat is een manier van rouwen.
Belangrijk om te weten: je kind rouwt niet alleen omdat jij verdrietig bent. Het heeft zelf óók een verlies te verwerken.
Ook kinderen die hun broer of zus nooit hebben gekend, rouwen
Misschien heb je later nog een kind gekregen, of was er al een ouder broertje of zusje dat de baby nooit bewust heeft meegemaakt. Ook zij kunnen rouwen. Ze voelen dat er iemand ontbreekt in het gezin. Soms horen ze verhalen, zien ze foto’s of merken ze dat hun ouders verdrietig zijn. Dat kan vragen oproepen: “Hoe zou mijn broer of zus geweest zijn?” of “Waarom moest hij of zij doodgaan?”.
Het is belangrijk om met je kind te praten over zijn of haar overleden broer of zus, ook als ze die nooit hebben gekend. Want ook dan kan er verdriet zijn
Door samen foto’s te bekijken, verhalen te vertellen, rituelen uit te voeren of een herinneringsdoos te maken of te bekijken, geef je ruimte aan hun gevoelens. Je helpt je kind woorden te vinden voor wat het voelt. En je laat zien dat hun broer of zus altijd een plek houdt in jullie gezin (Nuijen, 2022).
Hoe jij je kind kunt steunen bij het rouwproces
Je hoeft het niet perfect te doen. Het belangrijkste is dat je er bent en dat je kind voelt dat het mag rouwen op zijn of haar manier.
Met jonge kinderen helpt het om eerlijk en eenvoudig te zijn. Gebruik duidelijke woorden, zoals: “De baby is doodgegaan. Dat betekent dat hij niet meer kan ademen of bewegen.” Vermijd woorden als “slapen” of “weg”, die verwarrend kunnen zijn.
Met schoolgaande kinderen kun je vaker in gesprek gaan. Geef ruimte voor hun vragen, ook als ze steeds terugkomen. Herhaling helpt hen om het stukje bij beetje te begrijpen.
Met pubers en tieners werkt een andere aanpak. Zij willen vaak niet direct praten. Soms helpt het om samen iets te doen — een wandeling, autorit, sporten of gamen — waarbij praten vanzelf kan ontstaan. Laat merken dat je beschikbaar bent, zonder te pushen. En accepteer dat ze steun zoeken bij vrienden of online.
Daarnaast geldt voor alle leeftijden:
Betrek je kind bij afscheid en rituelen. Samen een kaarsje aansteken, een tekening maken of een knuffel meegeven kan troost geven.
Houd routines vast. Vaste bedtijden, school of sport geven houvast en veiligheid.
Laat je eigen emoties zien. Als jij huilt, leert je kind dat verdriet erbij hoort. Het geeft hen toestemming om ook hun eigen gevoelens te uiten.
Zoek steun bij school of opvang. Leerkrachten en begeleiders kunnen je kind extra aandacht geven en signaleren hoe het gaat.
Je relatie met je kind na verlies van je baby
Het verlies van een baby kan ook de band met je andere kinderen onder druk zetten. Je hebt zelf verdriet en misschien weinig energie. Toch is het belangrijk dat je kind voelt dat het gezien wordt. Dat hoeft niet groot of ingewikkeld te zijn: even samen een spelletje doen, een tekening ophangen die je kind heeft gemaakt, of bewust vragen hoe het op school was. Soms is het gewoon samen op de bank zitten of een arm om je kind heen slaan. Kleine momenten van aandacht laten zien: ik zie jou, ook nu.
Wil je verder lezen over hoe je kinderen kunt ondersteunen bij verlies? Kijk dan bij de blogs over kinderen en rouw op de kennisbank. Daar vind je verhalen, tips en inzichten die je verder kunnen helpen.
Boeken over rouw voor kinderen
Daarnaast is er een aparte pagina met boeken over rouw voor kinderen. Boeken kunnen kinderen helpen om hun gevoelens te herkennen, woorden te geven aan wat ze meemaken en zich minder alleen te voelen.
We hebben er alles aan gedaan om de juiste bronnen te achterhalen. Mocht je menen rechten te hebben op stukken die zijn gepubliceerd, neem dan contact met ons op, dan regelen we het alsnog.
Ze kijkt me aan. Haar ogen zijn dof, haar schouders hangen. Ze zegt: Tot op heden heb ik mijn manager niet gezien of gesproken. Ik heb wel bloemen gehad en krijg af en toe een kaart… maar dat is het….
Dit kinderboek gaat over Juul. Juul zit in een rolstoel en heeft een spierziekte.Dat zij in een ” stoel met wielen” zit is nieuw voor de kinderen in de klas. Het boek verteld de eerste dag op school.Humor, nieuwsgierigheid en…