Je was zwanger. Misschien nog maar net. Misschien had je het al gedeeld met je omgeving. Misschien nog niet. Maar je kindje was er. In jouw lichaam, in jouw hart, in jouw toekomstbeeld. En toen kwam het afscheid. Een miskraam. Een abrupt einde aan wat nog moest beginnen.
Het verlies van een kindje in de prille zwangerschap is ingrijpend. Je rouwt niet alleen om het leven dat is gestopt, maar ook om alles wat er nooit zal zijn. Geen echo met kloppend hartje. Geen geboortekaartje. Geen eerste huiltje. En toch was je kindje gewenst. En jij bent ouder. Ook al ziet niet iedereen dat.
Je had al dromen, verwachtingen, misschien zelfs een naam in gedachten. Je voelde je al moeder, vader, ouder. Maar omdat je zwangerschap nog pril was, krijg je vaak te maken met onbegrip. “Je was nog maar net zwanger,” zeggen mensen. Of: “Je kunt het vast snel opnieuw proberen.” Maar jouw verdriet is echt. Jouw kindje was welkom. En het verlies doet pijn.
Rouw is de reactie op een verlies dat je raakt tot in je diepste vezels. Bij een miskraam is die rouw vaak onzichtbaar voor de buitenwereld. Maar dat maakt het verdriet niet minder. Je kunt je leeg voelen, boos, schuldig, verward. Soms voel je alles tegelijk. Soms voel je niets.
Juist het toelaten van emoties helpt om je het verlies van je kindje in wording stukje bij beetje te verweven in je leven. Je hoeft ze niet te verklaren of te verantwoorden. Ze mogen er zijn. Het helpt als je ze kunt benoemen, kunt delen en en kunt doorleven—op jouw manier, op jouw moment.
Volgens het model van Kübler-Ross zijn er vijf veelvoorkomende reacties op verlies: ontkenning, boosheid, onderhandelen, depressie en aanvaarding. Niet als vaste fases, maar als gevoelens die komen en gaan. Je slingert ertussen, soms meerdere tegelijk.
Wil je meer lezen over rouwmodellen en theorieën? Lees dit artikel.
Rouw is persoonlijk. Hoe je omgaat met verlies, hangt samen met wie je bent, wat je hebt meegemaakt, en hoe je in het leven staat. Er is geen vaste route, geen universeel stappenplan. Wat voor de één troostend werkt, kan voor jou juist te veel zijn. En dat is oké.
Er zijn grofweg twee rouwstijlen te onderscheiden:
Soms wissel je tussen deze twee stijlen. Soms rouw je anders dan je partner. Dat kan verwarring geven, maar het helpt om te weten dat iedereen rouwt op zijn eigen manier.
Misschien wil jij juist praten, herinneringen maken, alles voelen. Maar misschien ook niet en zoek je juist rust, afleiding of houvast in praktische dingen. Rouw uit zich op verschillende manieren: in stilte, in woorden, in tranen, in boosheid, in het zoeken naar betekenis. Er is geen goed of fout—alleen jouw manier.
Je zult merken dat je emoties alle kanten op gaan. Verdriet, boosheid, schuld, leegte, jaloezie, ontkenning, hoop—ze wisselen elkaar af. Soms in een paar uur tijd. Dat slingeren tussen gevoelens is normaal. Het hoort bij rouw. Je hoeft niets te fixen, alleen te erkennen wat er is.
Wat helpt, is ruimte geven aan jezelf. Ruimte om te voelen, om te herinneren, om stil te zijn. En ook ruimte om even niet met het verlies bezig te zijn. Rouw vraagt om zachtheid, om geduld, om vertrouwen dat je jouw weg erin zult vinden.
Rouwen na een miskraam is niet alleen emotioneel zwaar, maar ook fysiek ingrijpend. Je lichaam was zwanger. Je hormonen waren in beweging. En nu moet je lijf zich herstellen van iets wat abrupt is gestopt. Dat kan gepaard gaan met bloedverlies, vermoeidheid, pijn of een leeg gevoel in je buik.
Het fysieke herstel kan een paar dagen duren maar kan ook langer duren. En dat herstel gaat niet los van je emoties. Je lichaam herinnert je aan wat er was. Aan wat er niet meer is. Juist daarom is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Rust nemen. Eten. Bewegen. Slapen. En hulp vragen als het niet lukt.
Rouwen na een miskraam is dus niet alleen een mentale reis, maar ook een fysieke. Geef jezelf de tijd. En weet: je hoeft het niet alleen te doen. Via [ons netwerk] kun je ondersteuning vinden die bij jou past—praktisch, medisch of emotioneel.
Na het verlies van je kindje kunnen herinneringen en rituelen helpen om het gemis een plek te geven in je leven. Niet omdat ze het verdriet wegnemen, maar omdat ze je ondersteunen in het omgaan met alles wat je voelt. Ze maken zichtbaar wat voor anderen misschien onzichtbaar is. Ze geven vorm aan de liefde die blijft.
Er zijn allerlei manieren om je kindje te herinneren en je zwangerschap te erkennen. Sommige ouders vinden troost in tastbare herinneringen, anderen in woorden, muziek of symboliek. Wat bij jou past, mag je zelf ontdekken. Hieronder vind je ideeën die kunnen helpen:
Deze handvatten zijn bedoeld om je te ondersteunen in het verweven van het verlies in je leven. Je kiest wat bij je past. Er is geen goed of fout—alleen wat voor jou betekenisvol is.
Rituelen geven houvast. Ze markeren momenten van betekenis. Symbolen maken iets ongrijpbaars tastbaar. Ze helpen je om stil te staan bij het gemis, om je liefde te uiten en om verbinding te voelen.
Hieronder vind je een paar ideeën
De hulpkaarten van Kennisbank Kindverlies bieden ideeën en praktische handreikingen die passen bij jouw situatie.
Rouwen kost energie. Juist daarom helpt het om structuur aan te brengen in je dag. Op vaste tijden opstaan, eten en naar bed gaan bevordert je nachtrust. Werken kan helpen als afleiding, maar ook als ritme en betekenis. Je hoeft niet alles tegelijk op te pakken. Kleine stappen zijn genoeg.
Soms weet je niet wat je nodig hebt. Soms voelt het alsof je vastloopt. Dan kan het helpen om met iemand te praten. Een rouwbegeleider, een lotgenoot, een professional. Niet om het op te lossen, maar om ruimte te maken voor alles wat er is.
Via ons netwerk kun je ondersteuning vinden die bij jou past. Je hoeft het niet alleen te doen.
Bronnen
Gezondheid.be. (z.d.). Een miskraam: hoe verwerk je het en hoe ga je er mee om?. Geraadpleegd 14 september 2025 van https://www.gezondheid.be/artikel/miskraam/een-miskraam-hoe-verwerk-je-het-en-hoe-ga-je-er-mee-om-27378
Kennisbank Kindverlies. (2025). Hulpkaarten: Ideeën om herinneringen aan je baby door miskraam vorm te geven. Geraadpleegd 15 september 2025 van https://kennisbankkindverlies.nl/hulpkaarten/zwangerschapsverlies/
Lohues-Bocxe, T. (2023, 6 mei). Het kindje van je miskraam of je stilgeboren kindje laten bijschrijven in de Basisregistratie Personen (BRP). Geraadpleegd 15 september 2025 van https://kennisbankkindverlies.nl/het-kindje-van-je-miskraam-of-je-stilgeboren-kindje-laten-bijschrijven-in-de-basisregistratie-personen-brp/
Miskraamverwerken.nl. (z.d.). Rouwen en verdriet verwerken na een miskraam. Geraadpleegd 15 september 2025 van https://www.miskraamverwerken.nl/rouwen-verdriet-verwerken-miskraam/
Nuijen, L. (2022). Je bent je kindje verloren… hoe nu verder? Een boek met tips en inzichten die jou (en je omgeving) verder helpen. Nederland, Mijn bestseller
Ouders van Nu. (z.d.). Impact van een miskraam: rouw en verdriet. Geraadpleegd 15 september 2025 van https://www.oudersvannu.nl/voor-ouders/impact-miskraam-rouw-verdriet~451033e
Ouders van Nu. (z.d.). Watermethode zorgt voor mooi afscheid baby na miskraam. Geraadpleegd 15 september 2025 van https://www.oudersvannu.nl/zwanger/watermethode-zorgt-voor-mooi-afscheid-baby-na-miskraam~3b90fda
Otto, I. (z.d.). Een miskraam. En nu? 7 inzichten die je verder helpen. Praktijk Janna. Geraadpleegd 14 september 2025 https://www.praktijkjanna.nl/wp-content/uploads/e-book_Een_miskraam_en_nu_-Irene_Otto_versie-1.1.pdf
Roelofsen, N. (2023, 9 mei). Hemelwieg met wateropbaring of wateropbaring met Hemelwiegdeken. https://kennisbankkindverlies.nl/hemelwieg-met-wateropbaring-of-wateropbaring-met-hemelwiegdeken/
Van Kreij, M. (2023, 7 april). 5 tips om te herstellen van je miskraam. Geraadpleegd 15 september 2025 van https://kennisbankkindverlies.nl/zwangerschapsverlies/5-tips-om-te-herstellen-van-je-miskraam/
Wij.nl. (z.d.). Rouwproces na een miskraam. Geraadpleegd 15 september 2025 van https://wij.nl/zwanger/miskraam/rouwproces-na-een-miskraam/
Wouter, I. (2023, 24 april). Na een miskraam: hoe erken en omarm je de pijn?. Geraadpleegd 14 september 2025 van https://kennisbankkindverlies.nl/zwangerschapsverlies/na-een-miskraam-hoe-erken-en-omarm-je-de-pijn/
We hebben er alles aan gedaan om de juiste bronnen te achterhalen. Mocht je menen rechten te hebben op stukken die wij hebben gepubliceerd, neem dan contact met ons op, dan regelen we het alsnog.
Ze kijkt me aan. Haar ogen zijn dof, haar schouders hangen. Ze zegt: Tot op heden heb ik mijn manager niet gezien of gesproken. Ik heb wel bloemen gehad en krijg af en toe een kaart… maar dat is het….
Dit kinderboek gaat over Juul. Juul zit in een rolstoel en heeft een spierziekte.Dat zij in een ” stoel met wielen” zit is nieuw voor de kinderen in de klas. Het boek verteld de eerste dag op school.Humor, nieuwsgierigheid en…
