Het is moeilijk te begrijpen dat je afscheid moet nemen van je kind. Helaas is dit de werkelijkheid. Hoe je het afscheid wilt regelen, is helemaal aan jou en je partner of gezin. Het organiseren van de uitvaart kan veel werk zijn, daarom is het fijn om hulp te krijgen van uitvaartverzorgers die hierin gespecialiseerd zijn. Zij hebben de kennis en ervaring om jou en je partner of gezin hierbij te helpen. Zodat jouw kind het afscheid krijgt dat je voor ogen hebt, en hebben jij en gezin de tijd om samen de laatste dagen door te brengen. Om je te helpen vertellen we hieronder over de verschillende keuzes die je hebt en wat er allemaal mogelijk is. De hulpkaarten laten je zien waar je aan kunt denken.
Hoe een uitvaartverzorger je kan ondersteunen
De uitvaartverzorger ondersteunt je van begin tot eind met het regelen van de uitvaart. Hij zorgt voor afstemming tussen de ceremonie, de begrafenis of crematie en het samenzijn na afloop. Ook kan hij ondersteuning bieden bij de inzet van professionals als uitvaartsprekers, videograven en/ of afscheidsfotografen, muzikanten, rouwvervoer, catering etc.
De uitvaartverzorger zorgt ervoor dat de uitvaart van je kind plaatsvindt op een dag, op een tijdstip en op een plek die jij wilt. Hij helpt je bij het kiezen van de locatie, de datum en het tijdstip. Daarnaast kan hij jou en je partner of gezin ondersteunen bij het uitnodigen van de gasten.
Hoe je een passende afscheidslocatie kiest en een mooi afscheid voor je kind samenstelt
Bij de begraafplaats of het crematorium, kun je vaak een zaal huren voor de afscheidsceremonie. Afhankelijk van het aantal gasten, kun je kiezen voor een aula of een kleinere en vaak intiemere familiekamer. Vaak wordt hier niet aan gedacht maar je kunt de ceremonie ook thuis plaatsvinden of een voor jou andere fijne plek zoals: een kerk, café, strandtent, buurthuis, sportkantine, afscheidshuis.
Ideeën voor het vervoer naar de afscheidslocatie
Bij een mooi afscheid hoort ook een passend vervoer. Je kind vervoeren naar de afscheidslocatie wil je op een passende en liefdevolle manier. Misschien voelt een gewone rouwauto niet passend. Weet dan dat er verschillende manieren zijn om je kind op een liefdevolle en passende manier te vervoeren naar de afscheidslocatie.
Er zijn speciale kinderrouwauto’s. Deze auto zijn vaak kleiner van formaat. Je kunt zelf rijden maar ook vragen of de uitvaartverzorger, een familielid of een chauffeur jullie naar de locatie brengt. Als de kist of mand in jullie eigen auto past, kun je je kind ook in je eigen auto naar de locatie (laten) vervoeren. Je eigen auto voelt misschien vertrouwder.
Een andere optie is bijvoorbeeld paard en wagen. Er zijn speciale kinderkarretjes die door een Shetlandpony wordt voortgetrokken. Ook kun je kiezen voor een draagbaar waarbij je kind is gewikkeld in een wade. Bij deze twee laatste opties kun je samen met familie en vrienden lopend naar de locatie.
Maak de keuze die voor jou en je partner of gezin goed voelt.
Ideeën voor de aankleding van de afscheidslocatie
De manier waarop een ruimte is aangekleed is bepalend voor de sfeer.
De opstelling van de stoelen in de ceremonieruimte
De manier waarop de stoelen zijn gesteld bepaalt al voor een groot deel de sfeer van de ceremonie. In veel aula’s staan de stoelen in rechte rijen en achter elkaar opgesteld. De vraag is of jij deze opstelling vindt passen bij jouw kind. Veel ouders vinden het intiemer om in een kring of hoefijzer rond hun kind te zitten. Maar er zijn ook veel ouders die ervoor kiezen om in een zogenaamde bioscoop – of theateropstelling afscheid te nemen. Wanneer je ervoor kiest om de standaard indeling te laten wijzigen, zijn hier soms wel extra kosten aan verbonden. Je uitvaartverzorger kan je vaak vertellen of dit aan de orde is.
Ook is het belangrijk om na te denken over wie waar gaat zitten. Wie wil je dichtbij hebben? en wie mag iets verder weg zitten? Bespreek het met je uitvaartverzorger zodat hij ervoor kan zorgen dat iedereen op de juiste plaats gaat zitten.
De ceremonieruimte liefdevol aangekleed
Je kunt de ruimte mooi en sfeervol maken met kaarsjes, bloemen, knuffels, (naam)slingers, ballonnen en alle andere dingen die bij jou en jullie kind passen. Bespreek met je uitvaartverzorger hoe je de ruimte graag aangekleed wilt zien zodat hij er (samen met de locatie) voor kan zorgen dat de afscheidslocatie die sfeer ook uitademt.
Bloemen
Bloemen kunnen helpen om gevoelens uit te drukken die je moeilijk onder woorden kunt brengen. Ook kunnen bloemen de boodschap die je wilt overbrengen versterken. Samen met de keuze van de afscheidskist, mand of wade kunnen bloemen de uitvaart van je kind een persoonlijke tint geven.
Er zijn veel verschillende soorten, maten en kleuren bloemen en rouwstukken. Je kunt kiezen op basis van de betekenis van een bloem. Maar ook aan de hand van de bloeiperiode. Daarnaast kun je ook bloemen kiezen die je doen denken aan je kind. Voor kleine kinderen hebben bloemisten vaak speciale rouwboeketten in de vorm van een hart, vlinder, ster, maan of engel. Vaak met knuffels of speelgoed erbij.
Je kunt bloemen bestellen bij een gewone bloemist of bij bloemisten die gespecialiseerd zijn in rouwboeketten. Wanneer je een rouwkrans of rouwstuk bestelt, is het raadzaam om rekening te houden met de afmetingen van de kist, mand of baar. Het is aan te raden om een een rouwstuk te kiezen dat kleiner is dan de kist, mand of baar waarop je kind ligt.
Een andere mooie optie is om alle gasten te vragen om één bloem mee te nemen, die ze rondom de kist, mand of baar kunnen leggen. Tegenwoordig zijn er ook speciale bloemenranden waarin de bloemen gestoken kunnen worden.
Brandende kaarsjes
Kaarsjes branden staat voor licht en hoop. Het helpt je om (samen) stil te staan bij het (korte) leven van je kind en de herinnering aan hem of haar levend te houden. Het zachte licht van de kaarsen zorgt voor een warme en rustige sfeer, wat kan helpen bij het rouwen. Kaarsjes branden is een liefdevolle manier om je kind te eren en samen stil te staan bij het verlies.
Ballonnen
Met ballonnen kun je de uitvaartceremonie persoonlijker maken. Steeds vaker worden de aula of afscheidsruimte versiert met ballonnen. Er zijn veel manieren om dit te doen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een bepaalde kleur ballonnen. Ook kun je een speciale balloncreatie laten maken die past bij jouw kind, gezin en de sfeer die je wilt creëren,
Naamslinger
Een naamslinger maakt de ceremonie persoonlijk en liefdevol. Een slinger staat voor verbondenheid. Door de naam van je kind in de slinger te verwerken, laat je deze verbondenheid nog eens extra zien. De slinger is ook een manier om het leven van je kind te vieren, hoe kort dit misschien ook is geweest.
Thema
Je kunt de aula versieren met een thema dat bij jouw kind en gezin past. Denk bijvoorbeeld aan een knuffelthema, prinsessenthema of ridderthema, sportthema of hobbythema. Je kunt de kleuren van zijn of haar kamer gebruiken of persoonlijke spullen meenemen. Door een (kleur)thema te kiezen, maak je de uitvaart (nog) persoonlijker.
Ideeën voor de invulling van de uitvaartdienst
De afscheidsdienst van je kind is een bijzonder en emotioneel moment. Jij, je partner, (jullie andere kinderen) en naasten komen samen om (het korte leven van) jullie kind te herdenken. Deze ceremonie is een kans om stil te staan bij de liefde en vreugde die jullie kind in ieders leven heeft gebracht, hoe kort die tijd misschien ook was.
Tijden de ceremonie kunnen jullie (herinneringen delen), gevoelens uiten en samen rouwen. Het is ook een moment om na te denken over de dromen en wensen die jullie hadden maar er niet meer zullen komen. En het is het moment om stil te staan bij de liefde en trots die je voor je kind voelt.
De uitvaartceremonie kan op verschillende manieren worden georganiseerd. Jullie kunnen kiezen voor een intieme bijeenkomst of een dienst die toegankelijk is voor iedereen die een band heeft met jullie en/ of jullie kind.
Je kunt de dienst invullen met muziek, toespraken, voordrachten, bidden, rituelen of een moment van stilte. Hoe jullie de ceremonie vormgeven, is helemaal aan jullie. Hieronder vind een aantal onderdelen die je kunt overwegen.
Toespraakjes tijdens de afscheidsdienst
Tijdens de afscheidsceremonie kun je zelf een kort toespraakje houden, maar je kunt ook familie en vrienden vragen om iets te zeggen. Dat kan een zelfgeschreven tekst zijn, een gedicht(je) of een verhaal(tje) dat ze voorlezen. Het is heel normaal dat het moeilijk is om de juiste woorden te vinden. Het is ook heel begrijpelijk dat het spreken op de uitvaart van jouw kind erg emotioneel is, en dat je dit liever aan anderen overlaat. Professionele uitvaartsprekers kunnen je helpen met het schrijven van een mooie tekst. Zij kunnen ook de teksten ook voor je voordragen, zodat je kind met liefde wordt herinnerd.
Gedichten voordragen
Een gedicht of een songtekst kan heel goed de gevoelens van het moment uitdrukken. Hier vind je passende gedichten die je kunt gebruiken voor zowel de (geboorte-)en rouwkaart, en ook tijdens de uitvaartdienst. Je kunt ook een songtekst kiezen. Misschien kunnen ze je ook inspireren.
Muziek tijdens de ceremonie
Muziek helpt je om je gevoelens te ervaren en te uiten. Het kan ook herinneringen naar boven halen. Daarom wordt er vaak muziek gespeeld tijdens een uitvaart. Er zijn speciale lijsten met muziek die geschikt zijn voor de afscheidsdienst van een kind. Er zijn verschillende muzieklijsten. Daarnaast kun je ook zelf muziek kiezen. Denk bijvoorbeeld aan de muziek waar je kind van hield of die je aan je kind doet denken. Je uitvaartverzorger helpt je graag met het maken van een muzieklijst. En zorgt ervoor dat elk nummer tijdens de dienst de aandacht krijgt die het verdient.
Uitvaartmuzikanten – live muziek –
Je kunt ook kiezen voor live muziek tijdens de uitvaart of afscheidsceremonie. Live muziek kan de ceremonie persoonlijker maken waardoor de boodschap van de muziek nog beter tot zijn recht komt. Ook kun je met live muziek nog meer de sfeer van de uitvaart bepalen.
Rituelen uitvoeren
Door het uitvoeren van rituelen helpt bij het afscheidnemen. Rituelen zorgen voor een gevoel van verbinding. Vooral wanneer je deze samen of in de aanwezigheid van anderen uitvoert. Ook dragen rituelen en het uitvoeren van rituelen bij aan de rouwverwerking en kunnen ze troost geven. Zowel tijdens de afscheidsceremonie zelf als ver daarna.
Lintenritueel
Linten symboliseren verbinding. Bij dit ritueel krijgt je kind één uiteinde van het lint in of om zijn of haar handen. Wanneer de deksel van de mand of kist dichtgaat, hangt het andere uiteinde van het lint buiten de kist of mand Aan het eind van de ceremonie pakken jij en je partner (en/ of je andere kinderen) het lint vast en knippen jullie het door. Dit is een emotionele en symbolische handeling. Door het lint door te knippen, laat je je kind los, maar blijft hij of zij altijd verbonden met jou en je gezin.
Lichtjesritueel
Kaarsjes aansteken of branden tijdens een uitvaart is een speciaal ritueel dat troost en verbondenheid biedt. Er zijn verschillende manieren om met kaarsjes om te gaan. Je kunt samen met je partner (en andere kinderen) kaarsjes aansteken en deze op of rond de kist, mand of baar zetten. Aan het eind van de ceremonie kun je de kaarsjes uitblazen. Dit is een emotionele en symbolische handeling. Door de kaarsjes aan te steken, ze te laten branden en daarna te doven, help je, je kind symbolisch bij zijn of haar laatste reis. Je helpt je kind los te laten wat op aarde is en weer terug te gaan naar het licht.
Daarnaast kun je ook je familie en vrienden vragen om een kaarsje te branden en deze op of rond de mand, kist of baar te zetten. Een ander mooi ritueel is het verlichten van een pad. Je kunt een pad met kaarsjes maken, of iedereen vragen om een haag te vormen en een kaars in hun handen te houden. Dit verlichte pad symboliseert de laatste reis van jouw kind.
Herinneringsbriefjes
Een mooi ritueel is het delen van persoonlijke woorden. Jij, je partner, (je andere kinderen), familie en vrienden kunnen jullie gevoelens op speciale briefjes schrijven. Deze briefjes kunnen de vorm hebben die past bij jouw kind. Bijvoorbeeld een hart, maan, vlinder, ster, engel of een dier. Ze kunnen ook versierd zijn met een foto van je kind of een plaatje van zijn of haar favoriete symbool, knuffel of (strip)held. d De briefjes staan voor de liefde en het gemis van jullie kind.
Jullie leggen de briefjes op of bij de kist, mand of baar, bijvoorbeeld een (houten)boom, een lijn of pot. Zo krijgen de emoties (en herinneringen) aan jullie kind een speciale plek. Deze herinneringsbriefjes helpen bij het rouwen en kunnen troost bieden.
Bellen blazen
Een mooi ritueel is bellenblazen. Dit is ook een mooie taak voor je andere kinderen. Bellenblazen staat voor het tonen van je liefde en het geven van kusjes. Er is een speciaal liedje, “ik blaas nu heel veel belletjes”, dat je kunt laten horen terwijl je bellenblaast. Je kunt ook bellenblazen tijdens het voorlezen van een gedicht of verhaal.
Daarnaast kunnen jij, je partner, je andere kinderen, familie en vrienden bellenblazen op het moment dat de mand, kist of baar wordt weggedragen. De bellen symboliseren dan een afscheidskus. Voor kinderen is bellenblazen een liefdevolle manier om afscheid te nemen van hun broer(tje) of zus(je). Voor jullie als ouders is het een emotioneel, maar ook liefdevol ritueel. Je geeft je kind (symbolisch) zijn of haar laatste kusje.
Kistje beschilderen
Het beschilderen van het kistje is een mooie en persoonlijke manier om afscheid te nemen van je kind. Het helpt jou, je partner maar ook familie en vrienden om je gevoelens (nogmaals) te uiten en te delen wat je (nog) had gehoopt of gedroomd. Soms zeggen beelden meer dan woorden, en kan het makkelijker voor zijn om emoties op deze manier te laten zien. Ook is het een fijne manier om je andere kinderen te betrekken bij het afscheid en hen te helpen hun eigen gevoelens te uiten.
Bidden of een moment van stilte
Samen bidden voor je kind of in stilte aan je kind denken, zorgt voor extra verbondenheid. Het geeft jou, je partner, (je andere kinderen), familie en vrienden de kans om stil te staan bij (het korte leven en) het verlies van jullie kind. Het is een moment om naar binnen te kijken en je gevoelens en gedachten te voelen, te uiten en te delen.
Sluiten van het kistje of mandje
Bij dit ritueel sluit je samen met je partner (en je andere kinderen) het afscheidskist of afscheidsmand van je kind. Het is een intieme en emotionele gebeurtenis en het is het laatste moment dat je je kind kunt zien.
Om het sluiten iets zachter te maken, kun je kiezen voor een sluiting in de vorm van een vlinder. In de dagen voor de uitvaart kunnen jullie de vlinders versieren. Vlinders symboliseren het afscheid nemen en het (korte) leven van je kind. Na het sluiten van de kist kun je de vlinders mee naar huis nemen en er bijvoorbeeld een gedenkplekje mee inrichten.
Een andere manier om het sluiten van de kist of mand te verzachten, is door het te combineren met het lintenritueel.
Je kind dragen naar zijn of haar laatste rustplaats
Je kind begeleiden naar zijn of haar laatste rustplaats is een verdrietig maar ook ontroerend, liefdevol en betekenisvol moment. Aan het einde van de ceremonie dragen jij en je partner (en jullie andere kinderen) jullie kind samen naar deze serene plek. Je kunt je hierbij laten omringen door familie en vrienden. Je kunt er ook voor kiezen om je kind door professionele dragers te laten begeleiden.
De kist, mand of baar zelf laten zakken
Samen laten jullie de kist, mand of baar voorzichtig zakken en bedekken het met zand en/ of bloemen. Dit moment is niet alleen emotioneel maar zit ook vol symboliek. Het is laatste wat je voor je kind kunt doen, een laatste gebaar van liefde en zorg. Je geeft je kind terug aan de natuur, zodat hij of zij kan terugkeren tot stof.
Je baby dragen naar de crematie-oven
Aan het eind van de ceremonie dragen jij en je partner (samen met jullie andere kinderen) jullie kind naar de crematie-oven. Dit moment, hoe intens verdrietig ook, is een diepgaande uiting van liefde en verbondenheid.
Je kunt je laten omringen door familie en vrienden, maar je kunt er ook voor kiezen om dit intieme en emotionele moment met elkaar te delen.
Met de as kun je naderhand nog iets doen. Bijvoorbeeld uitstrooien, in een urn verwerken, in een sieraad verwerken etc.
Een liefdevolle uitgeleide
Tijdens het verlaten van de afscheidslocatie kun je (je andere kinderen,) familie en vrienden vragen om een erehaag te vormen, bellen te blazen of een kaars in de handen te nemen. Indien toegestaan bij de locatie, kun je (je andere kinderen,) familie en vrienden ook vragen om bloemblaadjes te strooien of (wens)ballonen op te laten.
Je kind achterlaten in de ruimte en zonder kind de ruimte verlaten
Aan het einde van de ceremonie neemt iedereen afscheid van je kind en verlaat je de ruimte. Dit moment is niet alleen emotioneel maar zit ook vol symboliek. Je neemt afscheid van je kind en gaat verder zonder hem of haar. Terwijl je de afscheidsruimte verlaat, voel je de liefde die jullie als gezin met elkaar verbindt.
Rituelen uit andere culturen en religies
Elke cultuur en religie heeft zijn eigen tradities en gewoonten. Deze kunnen je steun en troost bieden en je helpen om het verlies van je baby een plek in je leven te geven. Misschien vind je het fijn om rituelen uit andere culturen of religies te gebruiken. Hier vind je meer informatie over de verschillende gebruiken en afscheidsrituelen.
Ideeën voor de condoleance en samenzijn na afloop van de ceremonie
Een condoleance na de uitvaart kan jou en je partner of gezin vaak extra steun geven. Veel ouders kiezen hiervoor, maar het is niet verplicht. Dit samenzijn is een moment om samen de uitvaart af te sluiten. Het is het een gelegenheid om (nog even) stil te staan bij het verlies van jullie kind, en om de herinneringen en jullie dromen te delen. Ook kunnen familie en vrienden jullie steunen en laten merken dat jullie niet alleen zijn in jullie verdriet. Je kunt het samenzijn combineren met een hapje en/ of drankje.
Catering tijdens de condoleance en samenzijn na afloop
Als je met familie en vrienden na afloop van de ceremonie iets wilt eten, kun je denken aan lekkernijen die jouw kind graag at. Maar ook bijvoorbeeld taart, gebak of een cupcake met bijvoorbeeld een foto van je kind of zijn/ of haar (strip)held, favoriete onderwerp, favoriete sport of hobby. Door lekkernijen te serveren die jouw kind symboliseert, sta je nog eens stil bij zijn of haar leven en wat hem of haar zo typeerde.
Uiteraard kun je ook kiezen voor traditionele catering of een gezamenlijke maaltijd bijvoorbeeld een broodmaaltijd. Als je kiest voor een samenzijn thuis, kun je zelf iets (laten) maken of bakken. Maar je kunt ook catering bestellen.
Als je een bijeenkomst wilt houden op een andere locatie, zoals een ontvangstruimte bij een begraafplaats of crematorium, een strandtent, café, lunchroom, sportkantine, restaurant of afscheidshuis, kun je afspraken maken over de catering. Je uitvaartverzorger kan je helpen met het maken van keuzes en het regelen van de catering en locatie.
Herinneringsboekje en/ of (alternatief) gastenboek
Bij een uitvaart ligt vaak ook een condoleanceboek. Veel ouders vinden dit passen bij de uitvaart van hun kind. Om familie en vrienden de kans te geven iets te schrijven, kun je kiezen voor een boek met lege pagina’s. Hierin kunnen gasten iets opschrijven of tekenen.
Je kunt ook losse briefjes in de vorm van een maan, ster, engel, hart of dier, of met een afbeelding van je kind of diens favorieten gebruiken. Gasten kunnen hierop iets schrijven of tekenen. Je kunt deze blaadjes verzamelen in een pot of een mooi kistje.
Daarnaast kun je ook gebruik maken van vriendenboekjes en andere herinneringsboeken. Een andere mogelijkheid is om je gasten uit te nodigen een tekening te maken. Deze tekeningen kun je inbinden of verzamelen in een kistje.
Door gebruik te maken een alternatief condoleanceboek, ontvang je mooie woorden en tekeningen die je (later) (kunne) helpen in je rouwproces.
Bronnen
Checklist uitvaart van je overleden kind (2024, oktober) Checklist Uitvaart van je overleden kind. Praktische zaken die je moet regelen. Rouwkost. Informatief magazine, 6-8
DELA (z.d.) Checklist: een uitvaart regelen. Geraadpleegd op 5 maart 2025 van https://www.dela.nl/uitvaart/regelen/stappenplan-checklist
PC (z.d.) Afscheidsrituelen. Geraadpleegd 27 maart 2025 van https://www.pc.nl/afscheidsrituelen/
Remember me (z.d.) Een pot vol herinneringen. Geraadpleegd 29 januari 2025 van https://www.rememberme.nl/inspiratie/as-aandenken/memory-jar-pot-herinneringen
Rijksoverheid (z.d.) Overlijden: wat moet ik regelen? Geraadpleegd op 29 januari 2025 van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/overlijden/vraag-en-antwoord/checklist-bij-overlijden
Steunpunt Nova (z.d.) De uitvaart. Geraadpleegd op 29 januari 2025 van https://steunpuntnova.nl/de-uitvaart/
Stille Levens (z.d.) Afscheid nemen van je baby geraadpleegd op 29 januari 2025 van https://www.stillelevens.nl/informatie/brochures/
Stille Levens (z.d.) Waar moet ik bij de uitvaart aan denken? Geraadpleegd 29 januari 2025 van https://www.stillelevens.nl/informatie/brochures/
Uitvaart (z.d.) Religie en rituelen. Geraadpleegd op 28 maart van https://www.uitvaart.nl/infotheek/de-plechtigheid/religie-en-rituelen
We hebben er alles aan gedaan om de juiste bronnen te achterhalen. Mocht je menen rechten te hebben op stukken die wij heb gepubliceerd, neem dan contact met ons op, dan regelen we het alsnog.
